Autor: Jonathan Israel
Tytuł: The Enlightenment that Failed: Ideas, Revolution, and Democratic Defeat, 1748-1830 (Oświecenie, które zawiodło: idee, rewolucja i demokratyczna porażka)
Wydawnictwo: Oxford University Press (2020)
Monumentalna praca. Ponad tysiąc stron, ale warto. Jonathan Israel obala wiele utartych schematów i wierzeń dotyczących zarówno konotacji między autorami Oświecenia i ich ideami, jak i w ogóle historii i ewolucji myśli epoki. Bardzo inspirujące znajduję odrzucenie tezy o różnicy między falą liberalizmu pierwszych dekad XIX w. od wcześniejszych fal radykalnego Oświecenia, jako sztuczne i nie mające pokrycia w znaczącej zmianie w myśli oświeceniowej. Osobiście sądzę zresztą, że pojęcie liberalizmu w formie jakiej dzisiaj funkcjonuje tylko gmatwa obraz zamiast go rozjaśniać.
Podobno żyjemy w czasie trzeciej antyoświeceniowej fali. No cóż… Są faktycznie momenty, że nietrudno w to uwierzyć. Warto jednak zobaczyć, że to nic nowego i za każdym razem posuwamy się mozolnie do przodu. Lecz rozum może czasami zawieść każdego. Zwłaszcza tych, co uważają się za oświeconych.
zawielkimmurem.net 