Podział administracyjny ChRL

Mapa w wysokiej rozdzielczości – kliknij aby powiększyć.

Crl+f pozwala na wyszukiwanie.

Zauważyłem, że w prasie, a nawet wielu opracowaniach naukowych, kwestie podziału administracyjnego ChRL są bardzo pomieszane. Autorzy mylą jednostki administracyjne drugiego i trzeciego stopnia, a poziomu czwartego zdają się w ogóle nie zauważać. Dlatego postanowiłem zebrać tutaj wszystko w jednym miejscu. Stopniowo będę uzupełniał oraz aktualizował na bieżąco.

Poziom pierwszy: prowincja (省级行政区)
Na poziomie prowincjonalnym funkcjonują 33 jednostki terytorialne, w tym 22¹ prowincje (省): Hebei (河北), Shanxi (山西), Liaoning (辽宁), Jilin (吉林), Heilongjiang (黑龙江), Jiangsu (江苏), Zhejiang (浙江), Anhui (安徽), Fujian (福建), Jiangxi (江西), Shandong (山东), Henan (河南), Hubei (湖北), Hunan (湖南), Guangdong (广东), Hainan (海南), Sichuan (四川), Guizhou (贵州), Yunnan (云南), Shaanxi (陕西),² Gansu (甘肃) oraz Qinghai (青海).

Istnieją też cztery miasta wydzielone na prawach prowincji pod bezpośrednim zarządem władz centralnych (直辖市): Pekin (北京), Tianjin (天津), Szanghaj (上海) oraz Chongqing (重庆).

Dodatkowo mamy do czynienia z pięcioma Regionami Autonomicznymi (自治区), których status de facto nie różni się od prowincjonalnego: Guangxi  (广西), Mongolia Wewnętrzna (内蒙古自), Tybet (西藏),³ Xinjiang Ujgur (新疆维吾尔),⁴ oraz  Ningxia (宁夏).

—

Ponadto są jeszcze dwa Specjalne Regiony Administracyjne (特别行政区): Hong Kong (香港) i Makao (澳门).

Poziom sub-prowincjonalny (副省级行政区)
Piętnaście wybranych regionów metropolitalnych posiada specjalny status miast wydzielonych na prawach prefektury: Changchun (长春), Chengdu (成都), Dalian (大连), Guangzhou (广州), Hangzhou (杭州), Harbin (哈尔滨), Jinan (济南), Nanjing (南京), Ningbo (宁波), Qingdao (青岛), Shenyang (沈阳), Shenzhen (深圳) Wuhan (武汉), Xi’an (西安), Xiamen (厦门).

Istnieją też dwa tzw. Nowe Regiony (新区) wydzielone na prawach powiatu: Binhai (滨海) w Tianjin i Pudong (浦东) w Szanghaju. Jest też jedna prefektura autonomiczna (自治州): Ili Kazakh (伊犁哈萨克) w Xinjiang Ujgur.

—

Poziom drugi: prefektura (地级行政区)
W ChRL są 334 prefektury (stan z 2017 roku), ale liczba jednostek terytorialnych drugiego stopnia jest większa i wynika z faktu, że wiele jednostek trzeciego stopnia (a nawet czwartego) jest wyłączona z zarządu prefekturalnego i podlegają bezpośrednio władzom prowincjonalnym.

Hebei (11): Shijiazhuang (石家庄), Tangshan (唐山), Qinhuangdao (秦皇岛), Handan (邯郸), Xingtai (邢台), Baoding (保定), Zhangjiakou (张家口), Chengde (承德), Cangzhou (沧州), Langfang (廊坊) i Hengshui (衡水).

Shanxi (11): Taiyuan (太原), Datong (大同), Yangquan (阳泉), Changzhi (长治), Jincheng (晋城), Shuozhou (朔州), Jinzhong (晋中), Yuncheng (运城), Xinzhou (忻州), Linfen (临汾) i Lüliang (吕梁)

Mongolia Wewnętrzna (12): Hohhot (Köke 呼和浩特), Baotou (Buɣutu 包头), Wuhai (Üqai 乌海), Chifeng (Ulaɣanqada 赤峰), Tongliao (Tüŋliyou 通辽), Ordos (鄂尔多斯), Hulunbuir (Kölön Buyir 呼伦贝尔), Bayannur (Bayannaɣur 巴彦淖尔), Ulanqab (Ulaɣančab 乌兰察), Liga Hinggan (Qiŋɣan ayimaɣ 兴安盟), Liga Xilingol (Sili-yin Ɣool ayimaɣ 锡林郭勒盟) i Liga Alxa (Alaša ayimaɣ 阿拉善盟)

Liaoning (14): Shěnyáng (沈阳), Dalian (大连), Anshan (鞍山), Fushun (抚顺), Benxi (本溪), Dandong (丹东), Jinzhou (锦州), Yingkou (营口), Fuxin (阜新), Liaoyang (辽阳), Panjin (盘锦), Tieling (铁岭), Chaoyang (朝阳) i Huludao (葫芦岛)

Jilin (9): Changchun (长春), Jilin (吉林), Siping (四平), Liaoyuan (辽源), Tonghua (通化), Baishan (白山), Songyuan (松原), Baicheng (白城) i Koreańska Prefektura Autonomiczna Yanbian (延边朝鲜族自治州)

Heilongjiang (13): Harbin (哈尔滨), Qiqihar (齐齐哈尔), Jixi (鸡西), Hegang (鹤岗), Shuangyashan (双鸭山), Daqing (大庆), Yichun (伊春), Jiamusi (佳木斯), Qitaihe (七台河), Mudanjiang (牡丹江), Heihe (黑河), Suihua (绥化), i Prefektura Daxing’anling (大兴安岭地区)

Jiangsu (13): Nanjing (南京), Wuxi (无锡), Xuzhou (徐州), Changzhou (常州), Suzhou (苏州), Nantong (南通), Lianyungang (连云港), Huai’an (淮安), Yancheng (盐城), Yangzhou (扬州), Zhenjiang (镇江), Taizhou (泰州) i Suqian (宿迁)

Zhejiang (11): Hangzhou (杭州), Ningbo (宁波), Wenzhou (温州), Jiaxing (嘉兴), Huzhou (湖州), Shaoxing (绍兴), Jinhua (金华), Quzhou (衢州), Zhoushan (舟山), Taizhou (台州) i Lishui (丽水)

Anhui (16): Hefei (合肥), Wuhu (芜湖), Bengbu (蚌埠), Huainan (淮南), Ma’anshan (马鞍山), Huaibei (淮北), Tongling (铜陵), Anqing (安庆), Huangshan (黄山), Chuzhou (滁州), Fuyang (阜阳), Suzhou (宿州), Lu’an (六安), Bozhou (亳州), Chizhou (池州) i Xuancheng (宣城)

Fujian (9): Fuzhou (福州), Xiamen (厦门), Putian (莆田), Sanming (三明), Quanzhou (泉州), Zhangzhou (漳州), Nanping (南平), Longyan (龙岩) i Ningde (宁德)

Jiangxi (11): Nanchang (南昌), Jingdezhen (景德镇), Pingxiang (萍乡), Jiujiang (九江), Xinyu (新余), Yingtan (鹰潭), Ganzhou (赣州), Ji’an (吉安), Yichun (宜春), Fuzhou (抚州) i Shangrao (上饶)

Shandong (17): Jinan (济南), Qingdao (青岛), Zibo (淄博), Zaozhuang (枣庄), Dongying (东营), Yantai (烟台), Weifang (潍坊), Jining (济宁), Tai’an (泰安), Weihai (威海), Rizhao (日照), Laiwu (莱芜), Linyi (临沂), Dezhou (德州), Liaocheng (聊城), Binzhou (滨州) i Heze (菏泽)

Henan (18): Zhengzhou (郑州), Kaifeng (开封), Luoyang (洛阳), Pingdingshan (平顶山), Anyang (安阳), Hebi (鹤壁), Xinxiang (新乡), Jiaozuo (焦作), Puyang (濮阳),
Xuchang (许昌), Luohe (漯河), Sanmenxia (三门峡), Nanyang (南阳), Shangqiu (商丘), Xinyang (信阳), Zhoukou (周口), Zhumadian (驻马店) i Jiyuan (济源市 – poprzednio część Jiaozuo)

Hubei (17): Wuhan (武汉), Huangshi (黄石), Shiyan (十堰), Yichang (宜昌), Xiangyang (襄阳), Ezhou (鄂州), Jingmen (荆门), Xiaogan (孝感), Jingzhou (荆州), Huanggang (黄冈), Xianning (咸宁), Suizhou (随州), Prefektura Autonomiczna Enshi Tujia i Miao (恩施土家族苗族自治州), Xiantao (仙桃), Qianjiang (潜江), Tianmen (天门) i Dystrykt Leśny Shennongjia (神农架林区)

Hunan (14): Changsha (长沙), Zhuzhou (株洲), Xiangtan (湘潭), Hengyang (衡阳), Shaoyang (邵阳), Yueyang (岳阳), Changde (常德), Zhangjiajie (张家界), Yiyang (益阳), Chenzhou (郴州), Yongzhou (永州), Huaihua (怀化), Loudi (娄底) i Prefektura Autonomiczna Xiangxi Tujia i Miao (湘西土家族苗族自治州)

Guangdong (21): Guangzhou (广州), Shaoguan (韶关), Shenzhen (深圳), Zhuhai (珠海), Shantou (汕头), Foshan (佛山), Jiangmen (江门), Zhanjiang (湛江), Maoming (茂名), Zhaoqing (肇庆), Huizhou (惠州), Meizhou (梅州), Shanwei (汕尾), Heyuan (河源), Yangjiang (阳江), Qingyuan 清远, Dongguan (东莞), Zhongshan (中山), Chaozhou (潮州), Jieyang (揭阳) i Yunfu (云浮)

Guangxi (21): Nanning (南宁), Liuzhou (柳州), Guilin (桂林), Wuzhou (梧州), Beihai (北海), Fangchenggang (防城港), Qinzhou (钦州), Guigang (贵港), Yulin (玉林), Baise (百色), Hezhou (贺州), Hechi (河池), Laibin (来宾) i Chongzuo (崇左)

Hainan⁵ (17): Haikou (海口), Sanya (三亚), Sansha (三沙), Danzhou (儋州), Wuzhishan (五指山), Qionghai (琼海), Wenchang (文昌), Wanning (万宁), Dongfang (东方), Ding’an (定安), Tunchang (屯昌), Chengmai (澄迈), Lingao (临高), Baisha Li (白沙黎族), Changjiang Li (昌江黎族), Ledong Li (乐东黎族), Lingshui Li (陵水黎族), Baoting Li i Miao Powiat Autonomiczny (保亭黎族苗族自治县) i Qiongzhong Li i Miao Powiat Autonomiczny (琼中黎族苗族自治县)

Sichuan (21): Chengdu (成都), Zigong (自贡), Panzhihua (攀枝花), Luzhou (泸州), Deyang (德阳), Mianyang (绵阳), Guangyuan (广元), Suining (遂宁), Neijiang (内江), Leshan (乐山), Nanchong (南充), Meishan (眉山), Yibin (宜宾), Guang’an (广安), Dazhou (达州), Ya’an (雅安), Bazhong (巴中), Ziyang (资阳), Tybetańska Prefektura Autonomiczna Aba (Ngawa) i  Qiang (阿坝藏族羌族自治州), Tybetańska Prefektura Autonomiczna Garzê (甘孜藏族自治州) i Prefektura Autonomiczna Liangshan Yi (凉山彝族自治州)

Guizhou (9): Guiyang (贵阳), Liupanshui (六盘水), Zunyi (遵义), Anshun (安顺), Bijie (毕节), Tongren (铜仁), Prefektura Autonomiczna Qianxinan Buyei i Miao (黔西南布依族苗族自治州), Prefektura Autonomiczna Qiandongnan Miao i Dong (黔东南苗族侗族自治州) i Prefektura Autonomiczna Qiannan Buyei i Miao (黔南布依族苗族自治州)

Yunnan (16): Kunming (昆明), Qujing (曲靖), Yuxi (玉溪), Baoshan (保山), Zhaotong (昭通), Lijiang (丽江), Pu’er (普洱), Lincang (临沧), Prefektura Autonomiczna Chuxiong Yi (楚雄彝族自治州), Prefektura Autonomiczna Honghe Hani i Yi (红河哈尼族彝族自治州), Prefektura Autonomiczna Wenshan Zhuang i Miao (文山壮族苗族自治州), Prefektura Autonomiczna Xishuangbanna Dai (西双版纳傣族自治州), Prefektura Autonomiczna Dali Bai (大理白族自治州), Prefektura Autonomiczna Dehong Dai i Jingpo (德宏傣族景颇族自治州), Prefektura Autonomiczna Nujiang Lisu (怒江傈僳族自治州) i Tybetańska Prefektura Autonomiczna Diqing (迪庆藏族自治州)

Tybet (7): Lhasa (拉萨), Shigatse (Xigazê, 日喀则), Chamdo (Qamdo, 昌都), Nyingchi (林芝), Shannan (Lhoka, 山南), Nagqu (那曲) i Ngari (阿里地)

Shaanxi (10): Xi’an (西安), Tongchuan (铜川), Baoji (宝鸡), Xianyang (咸阳), Weinan (渭南), Yan’an (延安), Hanzhong (汉中), Yulin (榆林), Ankang (安康) i Shangluo
(商洛)

Gansu (14): Lanzhou (兰州), Jiayuguan (嘉峪关), Jinchang (金昌), Baiyin (白银), Tianshui (天水), Wuwei (武威), Zhangye (张掖), Pingliang (平凉), Jiuquan (酒泉), Qingyang (庆阳), Dingxi (定西), Longnan (陇南), Prefektura Autonomiczna Linxia Hui (临夏回族自治州) i Tybetańska Prefektura Autonomiczna Gannan (甘南藏族自治州)

Qinghai (8): Xining City (西宁), Haidong (海东), Tybetańska Prefektura Autonomiczna Haibei (海北藏族自治州),Tybetańska Prefektura Autonomiczna Huangnan (黄南藏族自治州), Tybetańska Prefektura Autonomiczna Hainan (海南藏族自治州), Tybetańska Prefektura Autonomiczna Golog (果洛藏族自治州), Tybetańska Prefektura Autonomiczna Yushu (玉树藏族自治州) i Tybetańska i Mongolska Prefektura Autonomiczna Haixi (海西蒙古族藏族自治州)

Ningxia (5): Yinchuan (银川), Shizuishan (石嘴山), Wuzhong (吴忠), Guyuan (固原) i Zhongwei (中卫)

Xinjiang Ujgur (23): Ürümqi (乌鲁木齐), Karamay (克拉玛依), Turpan (吐鲁番), Hami (哈密), Prefektura Autonomiczna Changji Hui (昌吉回族自治州), Mongolska Prefektura Autonomiczna Bortala (博尔塔拉蒙古自治州), Mongolska Prefektura Autonomiczna (巴音郭楞蒙古自治州), Kirgiska Prefektura Autonomiczna (克孜勒苏柯尔克孜自治州), Kazaska Prefektura Autonomiczna Ili (伊犁哈萨克自治州), Tacheng (塔城), Altay (阿勒泰), Aksu (阿克苏), Kashgar (喀什), Hotan (和田), Shihezi (石河子), Aral (阿拉尔), Tumxuk (图木舒克), Wujiaqu (五家渠), Beitun (北屯), Tiemenguan (铁门关), Shuanghe (双河), Kokdala (可克达拉) i Kunyu (昆玉)

W tym mamy do czynienia z 30 prefekturami autonomicznymi (自治州).

Gansu: Prefektura Autonomiczna Linxia Hui (临夏回族自治州) i Tybetańska Prefektura Autonomiczna Gannan (甘南藏族自治州)

Guizhou:  Prefektura Autonomiczna Qianxinan Buyei i Miao (黔西南布依族苗族自治州), Prefektura Autonomiczna Qiandongnan Miao i Dong (黔东南苗族侗族自治州) i Prefektura Autonomiczna Qiannan Buyei i Miao (黔南布依族苗族自治州)

Hubei: Prefektura Autonomiczna Enshi Tujia i Miao (恩施土家族苗族自治州)

Hunan: Prefektura Autonomiczna Xiangxi Tujia i Miao (湘西土家族苗族自治州)

Jilin: Koreańska Prefektura Autonomiczna Yanbian (延边朝鲜族自治州)

Qinghai: Tybetańska Prefektura Autonomiczna Haibei (海北藏族自治州),Tybetańska Prefektura Autonomiczna Huangnan (黄南藏族自治州), Tybetańska Prefektura Autonomiczna Hainan (海南藏族自治州), Tybetańska Prefektura Autonomiczna Golog (果洛藏族自治州), Tybetańska Prefektura Autonomiczna Yushu (玉树藏族自治州) i Tybetańska i Mongolska Prefektura Autonomiczna Haixi (海西蒙古族藏族自治州)

Sichuan: Tybetańska Prefektura Autonomiczna Aba (Ngawa) i  Qiang (阿坝藏族羌族自治州), Tybetańska Prefektura Autonomiczna Garzê (甘孜藏族自治州) i Prefektura Autonomiczna Liangshan Yi (凉山彝族自治州)

Xinjiang Ujgur: Prefektura Autonomiczna Changji Hui (昌吉回族自治州), Mongolska Prefektura Autonomiczna Bortala (博尔塔拉蒙古自治州), Mongolska Prefektura Autonomiczna (巴音郭楞蒙古自治州), Kirgiska Prefektura Autonomiczna (克孜勒苏柯尔克孜自治州), Kazaska Prefektura Autonomiczna Ili (伊犁哈萨克自治州) – zależne od niej są dwie inne prefektury: Tacheng (塔城地区) i Altay (阿勒泰地区)

Yunnan: Prefektura Autonomiczna Chuxiong Yi (楚雄彝族自治州), Prefektura Autonomiczna Honghe Hani i Yi (红河哈尼族彝族自治州), Prefektura Autonomiczna Wenshan Zhuang i Miao (文山壮族苗族自治州), Prefektura Autonomiczna Xishuangbanna Dai (西双版纳傣族自治州), Prefektura Autonomiczna Dali Bai (大理白族自治州), Prefektura Autonomiczna Dehong Dai i Jingpo (德宏傣族景颇族自治州), Prefektura Autonomiczna Nujiang Lisu (怒江傈僳族自治州) i Tybetańska Prefektura Autonomiczna Diqing (迪庆藏族自治州)

—

Sub-prefektury (副地级市).

Część jednostek terytorialnych trzeciego stopnia de facto pełni rolę jednostek drugiego stopnia.

Anhui: Tianchang (天长)
Xingjiang Ujgur: Shiehezi (石河子)*, Aral (Alaer, 阿拉尔)*, Tumushuke (图木舒克)*, Wujiaqu (五家渠)*, Beitun (北屯)*, Tiemenguan (铁门关)*, i Shuanghe (双河)*
Hunan: Shaoshan (韶山)
Guangdong: Nanxiong (南雄), Puning (普宁), Yingde (英德), Gaozhou (高州), Yangchun (阳春), Lufeng (陆丰) i Luoding (罗定)
Zhejiang: Yiwu (义乌)
Hainan: Wuzhishan (五指山)*, Qionghai (琼海)*, Wenchang (文昌)*, Wanning (万宁)* i Dongfang (东方市)*
Hebei: Xinji (辛集), Dingzhou (定州) i Qianan (迁安)
Mongolia Wewnętrzna: Manzhouli (满洲里), Erlianhaote (二连浩特)
Henan: Jiyuan (济源), Gongyi (巩义), Ruzhou (汝州), Dengzhou (邓州) i Yongcheng (永城)
Hubei: Xiantao (仙桃)*, Qinjiang (潜江)*, Tianmen (天门)* i Dystrykt Leśny Shennongjia (神农架林区)* ⁶
Qinghai: Golmud (Ge’ermu 格尔木)
Jiangxi: Gongqingcheng (共青城), Ruijin (瑞金) i Fengcheng (丰城)
Jiangsu: Kunshan (昆山) i Taixing (泰兴)
Jilin: Gongzhuling (公主岭) i Meihekou (梅河口)
Heilongjiang: Suifenhe (绥芬河)
Shanxi: Hancheng (韩城)
Guizhou: Renhuai (仁怀)

Uwaga: wewnątrz Autonomicznej Prefektury Ili Kazakh znajduje się sub-prefektura Kokdala (可克达拉)*

—

Poziom trzeci: powiat (县级行政区)⁷

Na poziomie powiatowym występują w ChRL 2 862 jednostki administracyjne trzeciego stopnia. Z tego typowych powiatów jest 1 464, pozostałe to 120 powiaty autonomiczne (自治县), 363 miasta na prawach powiatu (县级市), 49 chorągwi (旗) i 3 chorągwie (自治旗)⁸ w Mongolii Wewnętrznej, a pozostałe są to dystrykty miejskie (市辖区) w dużych miastach metropolitalnych.

Tłumaczenie nazw poszczególnych stopni podziału terytorialnego nastręcza wiele problemów, zwłaszcza na poziomach czwartym i piątym, i są bardzo uznaniowe.

Poziom czwarty: gmina – miasteczko, dzielnica lub obwód ziemski (乡级行政区)

Na tym poziomie mamy  47 034 jednostki administracyjne, w tym 29 502 gmin miejskich (镇, miasteczko) i gmin wiejskich (乡, obwód ziemski) oraz 17 532 dzielnic (街道) w dystryktach miejskich dużych miast metropolitalnych.

Poziom piąty (nieformalny): osada (村级行政区)

Głownie są to małe i nieformalne, ale posiadające jasno wytyczone granice jednostki terytorialne. W miastach są to ulice lub kwartały (社区). Na wsi są to wioski (行政村) lub wioski mniejszości narodowych (民族村) – w sumie ponad 600 tysięcy. Jeszcze na początku wieku w takich wsiach zamieszkiwało 500 milionów ludzi i zajmowały one 2 miliony kwadratowe terytorium ChRL (ok. 20%).

—
¹ Oficjalne dokumenty wyliczają 23 prowincję, ponieważ wliczają Tajwan.
² Zapis fonetyczny 陕西 i 山西 bez zaznaczonych tonów jest taki sam: „shanxi”, dlatego dla rozróżnienia dodano drugie „a” w wypadku Shaanxi.
³ Region autonomiczny pokrywa około połowy historycznego Tybetu. Dwie części Amdo i Khan zostały wcielone do prowincji Qinghai i Sichuan.
⁴ Turkiestan Wschodni.
⁵ Hainan jest specyficzną prowincją. Wyspa pozostawała częścią (prefekturą) Guangdong do 1984 roku, kiedy uzyskała status samodzielnego Regionu Administracyjnego, a w 1988 roku stałą się prowincją. Dlatego większość wyspy składa się z powiatów, a tylko cztery z nich stały się w międzyczasie prefekturami. Pozostałe powiaty są formalnie trzecim szczeblem administracyjnym, ale de facto funkcjonują jak prefektury. Dodatkowo, wszystkie wyspy i wysepki na Morzu Południowochińskim, do których rości sobie prawo ChRL, są powiatami Prowincji Hainan.
⁶ Choć jest to jednostka administracyjna niższego stopnia niż prefektura.
⁷ Tłumaczę xia jako powiat, ale to mój wybór.
⁸ Są to normalne powiaty, a nazwa wynika z historii Mongolii w czasach Qing.