Sam spór graniczny między Tajlandią a Kambodżą ma korzenie w okresie francuskiej dominacji nad regionem, ale rywalizacja między Tajami i Khmerami sięga daleko w przeszłość. W okresie Imperium Khmerów kontrolowali oni rozległy obszar Półwyspu Indochińskiego między IX a XV wiekiem, ale sytuację zmieniła migracja Tajów z terenów dzisiejszych Chin południowych (w prowincji Yunan, wciąż żyje tajska mniejszość etniczna) między VI a XI wiekiem. Nowe państwo Syjam (Tajlandia od 1933 roku), systematycznie się rozszerzało kosztem Khmerów. Ich państwo słabło w wyniku presji zewnętrznej – nie tylko tajskiej, ale też wietnamskiej, a do tego przeżywało kryzys wewnętrzny na tle problemów ekologicznych, społecznych i politycznych. Będąc cieniem swojej własnej przeszłości nie zdołało obronić się przed nowym zagrożeniem, jakim był europejski imperializm i Kambodża ostatecznie stała się francuskim protektoratem w 1863 roku.
W tym samym czasie Syjam zdołał obronić swoją niepodległość. Nie tyle co dzięki sile militarnej, ale bardziej umiejętności lawirowania i wygrywania sprzecznych interesów Francuzów i Brytyjczyków. Ci ostatni zjawili się w celu zabezpieczenia Indii Brytyjskich już w pierwszej połowie XIX wieku, zajmując ostatecznie w drugiej części stulecia Birmę (dzisiaj Mjanmę). W 1904 roku Francja i Tajlandia podpisały umowę graniczną, ale z powodu „rozbieżności” w procesie wytyczania granicy, 195 km dzisiejszej granicy Tajlandii z Kambodżą – jedna czwarta – nadal nie jest uregulowana. Według Tajów Francuzi chcieli wykorzystać swoją przewagę, aby zagarnąć jak największy fragment tajskich terenów.
Symbolem tego sporu jest świątynia Preah Vihear, wpisana na listę światowego dziedzictwa w górach wzdłuż granicy. Po uzyskaniu przez Kambodżę niepodległości w 1953 roku Tajlandia zajęła świątynię, wykorzystując przewagę militarną. Kambodża odwołała się do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, który w 1962 roku podjął decyzję na korzyść Kambodży, uznając świątynię za jej terytorium, ale nie rozstrzygnął obszarze wokół niej.
Kwestia ta została uśpiona w kolejnych dziesięcioleciach, gdy Kambodża pogrążyła się w wojnie domowej, ale pozostała nierozwiązana, a granica między państwami nigdy nie została wytyczona w pełni. Czerwoni Khmerzy w międzyczasie położyli na terenach przygranicznych miliony min.1 Spór przerodził się ponownie w otwarty konflikt w 2008 roku, po tym jak Kambodża wpisała świątynię na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Podczas tej fazy konfliktu pojawiły się również nowe spory dotyczące innych nakładających się obszarów granicznych, w tym wokół starożytnych świątyń khmerskich Prasat Ta Muen Thom i Prasat Ta Krabey, ale też obszarów morskich i kwestii wytyczenia specjalnych stref ekonomicznych obydwu państw.
Obecne zawieszenie broni, zawarte w poniedziałek, nie rozwiązują niczego. Rosnący nacjonalizm, ale też dymanka wewnętrzna w obydwu państwach: w Tajlandii spory między „żółtymi” i „czerwonym,” a w Kambodży pogłębiający się autorytaryzm, będą sprzyjać podgrzewaniu konfliktu dla celów politycznych.
—
1 Za pretekst do obecnej odsłony konfliktu posłużyło poważne rany tajskich żołnierzy, którzy na spornym terenie mieli wejść na minę. Tajlandzcy wojskowi twierdzą, że miny zostały podłożone przez Khmerów niedawno, a Kambodża mówi, że to stare miny, a teren, na którym doszło do incydentu, nie został jeszcze oczyszczony.
zawielkimmurem.net 