Zawsze aktualny Lu Xun

Lu Xun (1881-1936) opublikował nowelę „Prawdziwa historia Ah Q” (阿Q正传) w 1921 roku. Choć jest to opowieść o gnijącym społeczeństwie ostatnich dni cesarstwa, to dla wielu Chińczyków jest wciąż aktualną metaforą dzisiejszej ChRL. Główny (anty) bohater próbuje się wkraść w łaski Panicza Zhao, ale zostaje odtrącony słowami: „Czy myślisz, żeś jest wart imienia Zhao?”.

Dzisiaj te zdanie jest używane do zbywania prorządowych komentarzy w chińskim Internecie, ale „Prawdziwa historia Ah Q” jest o wiele dalej sięgającą metaforą niż krytyka nieudolnego karierowicza i oportunisty*. To krytyka chińskiego społeczeństwa oraz jawnych i ukrytych struktur władzy ekonomicznej i politycznej. W całej opowieści nie ma pozytywnych bohaterów, a „rodzina Zhao” jest chińskim archetypem „lokalnej grupy trzymającej władzę”.

Nic dziwnego, że w chińskim Internecie dyskusje o „rodzinie Zhao” są przykrywką dla krytyki rządów partii komunistycznej. Dzisiejsze partyjne klany – i te małe rządzące na prowincji, jak i te najpotężniejsze rządzące jedną szóstą ludzkości – odtworzyły model z czasów cesarskich.

Wykorzystanie przez internautów do krytyki KPCh pracy Lu Xun jest dla władzy podwójnie bolesne. „Rodzina Zhao” nie tylko świetnie ilustruje dzisiejsze realia, ale też sam Lu Xun jest uznawany przez partię za jednego z „postępowych pisarzy i komunistę”**, mimo że sam Lu Xun był bardziej lewicującym (społecznie) liberałem (politycznie) niż marksistą.

Co ciekawe, choć partia wynosi Lu Xun na ołtarze, to jego książki nie są łatwe do kupienia. Z jednej strony to dziedzictwo czasów Mao, kiedy Lu Xun był wszędzie, ale też niechęć pruderyjnej (SIC!) dzisiaj KPCh do swobody obyczajowej wolnomyśliciela Lu Xun. Przede wszystkim kryje się za tym jednak zrozumienie, że partia komunistyczna dzisiaj przepoczwarzyła się w jedną wielką „rodzinę Zhao”.

Nowela Lu Xun, mimo odwołania do czasów ze schyłku cesarstwa, jest jednym z najbardziej uniwersalnych dzieł literatury chińskiej. Przecież My też mamy swoje rodziny Zhao. Właśnie jesteśmy świadkami przejmowania „interesu” przez jedną rodzinę Zhao od drugiej rodziny Zhao. Przyglądamy się mniej lub bardziej aktywnie temu spektaklowi, kiedy Naszym celem powinno być pozbycie się wszystkich Zhao, a nie łudzenie się, że jedni będą lepsi od drugich. Nie będą.

Powyżej jest meme z chińskiego Internetu.

Nie wierzę w model rodziny Zhao.
Jest rodzaj rebelii zwany rewolucją.

Jest rodzaj zdrady kraju zwany zagraniczną pomocą,
jest rodzaj pochwycenia przez wroga zwany wyzwoleniem,
jest rodzaj rabunku zwany komunizmem,
jest rodzaj ucieczki zwany Długim Marszem,
jest rodzaj despotyzmu zwany charakterystyką,
jest rodzaj korupcji zwany duchem narodowym,
jest rodzaj propagandy nazywany wiadomościami,
jest rodzaj indoktrynacji zwany edukacją,
jest rodzaj zniewolenia zwany unifikacją,
jest rodzaj swobody seksualnej nazywany cudzołóstwem,
jest rodzaj imperatora zwany sekretarzem.

* Zob.: 阿Q精神.

** Lu Xun był bardzo ceniony przez Mao jako krytyk konserwatywnego społeczeństwa chińskiego, a link do angielskiego tłumaczenia, który podaję powyżej prowadzi na stronę biblioteki marksistowskiej.