Elizabeth McGuire: Red at Heart: How Chinese Communists Fell in Love with the Russian Revolution

Autorka: Elizabeth McGuire
Tytuł: Red at Heart: How Chinese Communists Fell in Love with the Russian Revolution (Czerwoni w sercu: Jak chińscy komuniści zakochali się w rosyjskiej rewolucji)
Wydawnictwo: Oxford University Press  (2017)

Fascynująca książka, która opowiada prawdziwym zauroczeniu młodych chińskich intelektualistów, którzy wyjechali do ZSRR, aby mieszkać i studiować. Ich historie, przedstawione w publikacji pokazują, „jak emocjonalne inwestycje wspierają zmiany ideologiczne, ekonomiczne i polityczne.” Po powrocie do Chin przeprowadzili¹ rewolucję i stworzyli nowe państwo na wzór ZSRR. Jak pisze sama autorka: Wysłali też swoje dzieci na studia do Moskwy i przekazali swoje sympatie milionom Chińczyków, którzy czytali powieści o Rosji, oglądali jej filmy i uczyli się jej piosenek. Rosyjska kultura została wpleciona w pamięć całego pokolenia, które osiągnęło wiek 50 lat – związek, który przetrwał nie tylko chińską rewolucję kulturalną i upadek Związku Radzieckiego, ale także późniejszą erozję wartości i praktyk socjalistycznych. To wielopokoleniowe osobiste doświadczenie nadało stosunkom Chin z Rosją emocjonalną złożoność i kulturową głębię, której brakowało przed nadejściem dwudziestowiecznego komunizmu – i która przetrwała jego upadek.

Osobiście mam do książki jedno zastrzeżenie. McGuire zaczyna swoją opowieść w 1921 roku, ale zapomina o udziale Chińczyków w rewolucji bolszewickiej i wojnie domowej. Może dlatego, że była to mniej romantyczna karta. Tylko w Czeka w 1919 roku służyło ich ok. 700, wykorzystywanych głównie do egzekucji. W Armii Czerwonej walczyło kolejne kilkadziesiąt tysięcy. Byli oni dobrze oceniani jako żołnierze zarówno przez bolszewickich dowódców, jak i przeciwników. Co prawda, przypisuje się im wyjątkowe okrucieństwo, ale mam wrażenie, że wynika to z uprzedzeń – w tej wojnie wszystkie strony wykazywały się, że tak dużym bestialstwem, że Chińczycy nie mogli tu niczym zabłysnąć. Co ciekawe, po wojnie jakoś znikają z kart historii. Nie wracają do Chin, aby założyć tam partię komunistyczną, a ich udział w późniejszych wydarzeniach i historii chińskiego komunizmu jest znikomy. Może dlatego nie znajdują się w kręgu zainteresowań badaczy jak McGuire.

—
¹ Zanim ktoś mi napisze, że przecież rewolucje przeprowadził Mao i inni towarzysze, którzy w ZSRR nie byli, to przypomnę, że Mao i kilka innych osób ze ścisłego kierownictwa było wyjątkiem, już ludzie ze średniego szczebla, administratorzy, czyli ci wszyscy, którzy realizowali politykę kierownictwa w praktyce mieli często za sobą rosyjski epizod.