Moskwa traci Azję Środkową na rzecz Pekinu

Kiedy Putin walczy o wpływy na Ukrainie, w tym samym czasie coraz bardziej traci wpływy w Azji Środkowej na rzecz ChRL. Wygląda na to, że w pogoni za mirażem imperium w jednym miejscu Moskwa traci je w drugim.

Pekin w najnowszym akcie ekspansji w Azji Środkowej przygotował pakiet 16,3 miliarda USD na budowę dróg, kolei i rurociągów w regionie. Według słów samego Xi Jinpinga w Kazachstanie ma być to program odbudowy Jedwabnego Szlaku.

Pekin nie tylko liczy na dalsze powiązanie swojej gospodarki z Europą przez środkowoazjatyckie szlaki, ale też na dostęp do lokalnych rynków. Priorytetem jest jednak zdobycie tutejszych zasobów surowców naturalnych. Kazachstan wyrasta powoli na dużego producenta ropy. Kirgistan ma spore pokłady minerałów niewęglowodorowych, a Turkmenistan zaczyna wydobywać swoje niemałe zasoby gazu ziemnego.

Równocześnie zwrot w kierunku zachodnich sąsiadów powinien dać dodatkowy impuls rozwojowy zachodnim regionom ChRL. Nie tylko zrównoważy to rozwój całego kraju i zwiększy w dłuższej perspektywie chłonność rynku wewnętrznego, ale – w zamierzeniach KPCh – powinno też działać uspokajająco na ruchy separatystyczne na zachodzie kraju.

Co akurat jest wątpliwe. Jak pokazuje doświadczenie, na rozwoju skorzystają przede wszystkim Chińczycy Han, a niezadowolenie wśród Ujgurów i innych mniejszości raczej z tego powodu nie zmaleje.

Dlatego Pekin liczy też na zbudowanie bufora przyjaznych, świeckich państw, które będą izolować Turkiestan Wschodni od wpływu zagranicznych fundamentalistów i nie będą dawać schronienia organizacjom niepodległościowym na wychodźstwie. Przykład Afryki pokazuje jednak, że Chińczycy sprowadzający całą silę roboczą z kraju bardzo szybko potrafią doprowadzić do rozczarowania miejscowych elit i zantagonizowania ludności. A sposób traktowania pobratymców w Turkiestanie Wschodnim już wzbudza dużo emocji w opinii publicznej w regionie.

Niemniej Moskwa nie ma nic by zatrzymać ekspansję Pekinu w regionie. Gospodarka rosyjska będąc w stanie przedzawałowym nie może zaoferować analogicznych inwestycji, czy nawet dostępu do technologii. Nie mówiąc już o rynku zbytu. Wystarczy spojrzeć na jeden przykład. ChRL planuje inwestycje rozwojowe w Tadżykistanie w wysokości 6 miliardów USD, a według RIA Novosti w tym samym czasie Moskwa przekaże Duszanbe pomoc rozwojową w wysokości 6,7 miliona USD.

Zbyt silne powiązania z Rosją stanowią zresztą już realne zarażenie, że Moskwa pociągnie innych za sobą w przepaść. We wspomnianym Tadżykistanie gospodarka w 52% opiera się na pieniądzach przysyłanych przez Tadżyków pracujących zagranicą, głównie w Rosji.

Przede wszystkim jednak to polityka Moskwy przeraża satrapów w Azji Środkowej. Zwłaszcza Kazachstan mający sporą mniejszość rosyjską w północnych regionach kraju musi czuć niepokój na dobiegające z Kremla nacjonalistyczne pomruki o zbieraniu ziem zamieszkałych przez ludność rosyjskojęzyczną.

Istnieje wszakże wytłumaczenie pasywności Moskwy. Możliwe, że na Kremlu oceniono, że Rosja nie ma szans konkurować w Azji Środkowej z ChRL. W efekcie postanowiono oddać jej pole bez walki i skoncentrować się na zachodniej granicy „imperium”.

Choć nie mam powodów do wykluczenia tej tezy, lecz nie wydaje mi się ona zgodna z modus operandi Moskwy.