Rocznica Incydentu 228

Rong-zan Huang, „Okropna inspekcja” (drzeworyt).

Na Tajwanie zaczynają się obchody rocznicy Incydentu 228. Na przestrzeni kilku następnych tygodniu na wyspie będzie miał miejsce szereg uroczystości upamiętniających wydarzenia z 1947 roku, kiedy brutalne działania aparatu Guomindangu doprowadziły do antyrządowych zamieszek, po których doszło do masakry intelektualnych i gospodarczych elit Tajwanu. Zginęły też tysiące zwykłych mieszkańców.

Tajwańczycy powrót wyspy do Chin przyjęli w 1945 roku w większości z entuzjazmem, ale 16 miesięcy niekompetentnych i przeżartych korupcją rządów Guomindangu szybko pozbawiło ich złudzeń. Po czym przyszła masakra, która pochłonęła od 10 do 30 tysięcy ludzi, a może i więcej. Incydent 228 był też prawdziwym momentem narodzin idei niepodległościowej na wyspie.

Rząd Republiki Chińskiej, bo to wciąż oficjalna nazwa Tajwanu, przepraszał już wielokrotnie za wydarzenia z 1947 roku, mimo to wciąż nie znany jest pełen przebieg wydarzeń, ani nawet przybliżona liczba ofiar. Nie wszyscy są nawet zgodni co do nazwy.

Powszechnie przyjęta przez historyków nazwa, Incydent 228 (二二八事件), była długo używana przez guomindanowskie władze i ich zwolenników. Pojęcie „incydent” miało pomniejszyć znaczenie i rozmiary masakry. Opozycja, ruch niepodległościowy i rodziny ofiar od samego początku mówiły o masakrze (二二八大屠殺).

Wiele rządowych dokumentów z tego okresu przekazuje też sprzeczne informacje na temat roli, podejmowanych decyzji, a nawet miejscu przebywania kluczowych postaci stojących za masakrą. Wydaje się, że wpłynął na to nie tylko zwykły bałagan, który panował w administracji guomindangowskiej w 1947 roku, ale też jest to efekt celowego działania, mylenia tropów i rozmazywania odpowiedzialności. Zwłaszcza, że wprowadzony wtedy stan wyjątkowy trwał na wyspie blisko czterdzieści lat.

Nie wiadomo nawet do końca, czy masakra była wcześniej planowana przez przynajmniej część działaczy Guomindangu przybyłych na wyspę, jako sposób na przejęcie wpływów politycznych i gospodarczych, a zamieszki potraktowano jako świetny pretekst, czy też była spontaniczną reakcją na gwałtowny wybuch niezadowolenia ludności.

Fakt, że na całej wyspie mordowano ludzi niezwiązanych w żaden sposób z antyrządowymi zamieszkami, ale za to należących do elity kulturalnej i gospodarczej Tajwanu świadczyłby na korzyść pierwszej hipotezy. Z drugiej strony, przybyli z kontynentu urzędnicy i żołnierze nie wiedząc kogo i jak szukać mogli po prostu pójść po najmniejszej linii oporu i sięgnąć po listy znanych i niepewnych osób. Przy okazji pozałatwiali swoje prywatne interesy oraz usunęli niewygodnych recenzentów ich niekompetencji i korupcji. Przybyłe z kontynentu oddziały też najzwyczajniej w świecie grabiły, dopuszczały się masowych gwałtów i mordowały bez dyskryminacji.

Osobiście uważam, że lokalni działacze Guomindangu próbowali uciszyć opozycje i przejąć po prostu biznes oraz pozycję wielu ofiar, a zamieszki spadły im, jak dar z nieba. W 1947 roku jeszcze nic nie wskazywało na totalną porażkę Guomindangu w wojnie domowej na kontynencie i wydawało się, że Tajwan będzie w przyszłości bogatą, ale leżącą na uboczu prowincją, którą jeżeli się dobrze teraz ustawią, to będą mogli doić przez lata. Wszystko jednak wymknęło się im spod kontroli, a wyspa znalazła się potem w centrum wydarzeń historycznych.

Jedno jest pewne, ta rana na Tajwanie nie zagoi się szybko bez wyjaśnienia wszystkich szczegółów, a zwłaszcza losu większości ofiar.