Autor: Vladimir Popov
Tytuł: Mixed Fortunes. An Economic History of China, Russia, and the West (Różne fortuny. Historia gospodarcza Chin, Rosji i Zachodu)
Wydawnictwo: Oxford University Press (2014)
Chyba tak długo, jak istnieje pisana historia świata kolejne pokolenia próbują odpowiedzieć na pytanie: dlaczego jedne państwa, społeczeństwa czy narodowy odnoszą sukces gospodarczy? Pytanie nabrało nowego wymiaru w wyniku rewolucji przemysłowej. To już nie była kwestia polityki tego czy innego władcy, ale fundamentalnych różnic kulturowych i cywilizacyjnych, które umożliwiły Zachodowi radykalną zmianę paradygmatu rozwojowego i w ogóle stworzyć pojęcie „rozwoju”.
Odkładając jednak na bok problem źródeł rewolucji przemysłowej, innym pytaniem jest możliwość dogonienia przez innych. Dlaczego jednym udaje się modernizować a innym nie? Vladmir Popov próbuje porównać Rosję i Chiny, dwa państwa autorytarne, które w swojej nowożytnej historii próbowały podobnego podejścia do modernizacji już w XIX w. poprzez programy władz centralnych, a potem po przyjęciu ideologii komunistycznej poprzez centralne planowanie. Przy wszystkich różnicach Chiny i Rosja weszły mniej więcej w tym samym czasie1 na ścieżkę integracji ze światową gospodarką, ale kiedy ChRL odniosła sukces gospodarczy, to Rosja pozostaje „stacją benzynową z bombą atomową.”
Zdaniem Popova główny problem leży w instytucjach, jak pisze „nawet w okresie sowieckim obiektywne wskaźniki zdolności instytucjonalnej (wskaźniki przestępczości i zabójstw) w Rosji nigdy nie były tak dobre jak w Chinach. W latach dziewięćdziesiątych, w okresie przejścia do kapitalizmu, nierówności dochodowe, przestępczość i szara strefa wzrosły do poziomu Ameryki Łacińskiej i Afryki Subsaharyjskiej, więc różnice w stosunku do Chin stały się jeszcze bardziej wyraźne.”
Ciekawa książka, warta przeczytania, chociaż oczywiście niektóre tezy dotyczące ChRL znajduję dosyć naiwne.
—
1 Rosja w latach 90., a ChRL jeszcze w połowie lat 80., ale z perspektywy historycznej to żadna różnica.
zawielkimmurem.net 