10 typowych domostw Chin

1. Siheyuan (四合院) to typowa siedziba rodowa w Pekinie. Budynki są zbudowane w okół prostokątnego dziedzińca (stąd też nazwa). W ten sposób siedziba klanu staje się własnym, małym mikroświatem. W zabudowie jest też odzwierciedlona hierarchia rodzinna. Największy budynek znajduje się naprzeciwko wejścia lub na ostatnim dziedzińcu.

Oczywiście liczba dziedzińców nie musi być ograniczona do jednego. W sumie tradycyjny chiński pałac to wciąż siheyuan, tylko że zwielokrotniony.

2. Yaodong (窰洞) to domy, które są chociaż częściowo drążone w klifach z miękkich skał lessowych północnych Chin. Koncepcja domu nie jest tutaj bardzo odmienna od siheyuan, ale dostosowana do miejscowych warunków naturalnych. Czasami dziedziniec powstawał w wyniku wykopania kwadratowego dołu a jaskinie drążono ze wszystkich czterech stron.

3. Tulou (土楼). Chińczycy Han pochodzą z północny Chin, ale kolejne fale emigrowały na południe uciekając przed przeludnieniem, najazdami lub opresyjnym państwem. W górzystych regionach dzisiejszych prowincji Fujian i Jiangxi, a nawet Guangdong natrafili na opór miejscowych ludów. W celu obrony zaczęli budować wioski-fortece w kształcie dużych okrągłych budynków zdolnych pomieścić od 200 do 800 osób. Każdy Tulou ma własne źródło wody i oprócz funkcji mieszkalnych stanowi także spichlerz i oborę dla zwierząt.  Tutejsi Chińczycy Han do tej pory nazywają się „gośćmi” (kejia). Dla mnie Tulou to kwintesencja chińskiej mentalności i kojarzy mi się z małym zakręconym ale wciąż „wielkim” murem.

4. Domy w kształcie odwróconej łodzi to typowa forma dla ludu Li z wyspy Hainan. Domy tego typu wywodzą się od prostych chat rybackich tej tropikalnej wyspy i, mimo że mogą być rożnych rozmiarów, budowane z bardzo odmiennych materiałów i przeróżnie dekorowane, to zawsze zachowują charakterystyczną krzywiznę dachu – odwróconej łodzi. Taka forma okazuje się bardzo odporna nie tylko na ulewne deszcze, ale nawet uderzenia tajfunów, równocześnie daje schronienie przed silnym słońcem.

5. Jurta to typowy „mobilny” dom mongolskich nomadów. Mimo że może być nazwana namiotem, to jednak konstrukcja oparta na ciężkich palach i okrągłej ścianie o żeberkowej konstrucji powoduje, że jurta jest kategorią samą w sobie. W ChRL, w Mongolii Wewnętrznej liczba ludzi żyjących w jurtach maleje, ale w Mongolii Zewnętrznej – Republika Monogolii – jurta przeżywa prawdziwy renesans od czasu upadku komunizmu. Wielu Mogołów porzuciło tam mieszkania w blokach i nawet w mieście żyje w jurcie.

6. Diaolou (碉楼) to wieża-czat. Konstrukcja typowa dla ludu Qiang w Sichuan. Wieże w wysokości od 10 do 30 metrów są zazwyczaj budowane obok normalnych domów. Na co dzień służą jako spichlerze, a w razie niebezpieczeństwa są wykorzystywane do obrony. Diaolou przypominają mi gruzińskie wieże w Uszguli (Czadżaszi, ang. Chajashi).

W mieście Kaiping (开平) w prowincji Guandong Diaolou przyjęły z czasem bardziej formę na stałe zamieszkałego zamku, ale ich podstawowa funkcja pozostała niezmieniona.

7. Diaojiaolou (吊脚楼), czyli „domy oparte na szczudłach” są typowe dla ludów Tujia, Miao, Buyi i Dong w prowincjach Hunan, Guizhou, Guangxi i innych.

W większość Diaojiaolou to jednak głównie domy w przeludnionych nadrzecznych miastach położonych w dolinach chińskich rzek. Oparcie na palach chroni nie tylko przed nagłym przypływem wody, ale też przed zwierzętami oraz  insektami, przede wszystkim jednak daje dodatkową przestrzeń mieszkalną.

8. Tuzhangfang (土掌房) to domy zbudowane z ubijanej ziemi. Do złudzenia przypominają tradycyjne tybetańskie kamienne domy i można je odróżnić głównie przez odmienny materiał. W miarę płaskie dachy służą do suszenia ziarna itp. Tuzhangfang są typowe dla Centralnego i południowo-wschodniego Yunnanu.

Na tym zdjęciu lepiej widać pierwotny, obronny charakter Tuzhangfang, które były budowane bardzo gęsto.

9. Bambus to typowy materiał budowlany dla ludu Dai (Tajowie) z Yunnanu. Ich domy w konstrukcji, jak i funkcji przypominają „długie domy” znane w Polinezji. Podobną konstrukcję mają też tradycyjne tajskie domy w samej Tajlandii. Z jednej strony podniesienie domów chroni od insektów i jadowitych zwierząt tropikalnego lasu i jest elementem obronnym. Z drugiej ułatwia naturalną wentylację i przewiewność oraz dostarcza więcej światła.Wewnętrzny dziedziniec jest także wyniesiony do góry, co daje lepszą ekspozycje na słońce. Na poziomie gruntu budowane są często zagrody dla zwierząt.

10. Miasto Zhouzhuang niedaleko Suzhou w prowincji Jiangsu to już jedno z nielicznych typowych miast wodnych. Stare miasto pochodzi głownie z okresu dynastii Ming i Qing. Typową zabudowę wodnych miast stanowią piętrowe domy o bielonych ścianach i czarnej dachówce. Najbardziej rozpoznawalne są szerokie kanały z bardzo powolnie płynącą wodą oraz dziesiątki wyniesionych – w charakterystycznym łuku – mostów umożliwiających przepływanie barek.