Koniec marzeń „jednych Chin”

Znalazłem powyższą mapę na http://www.hkfront.org i kiedy można dyskutować o jej merytorycznych aspektach, to trudno zignorować wartość emocjonalną.

26 września Xi Jinping powtórzył, iż żywi silne nadzieje, że zobaczy zjednoczenie kontynentu z Tajwanem na podstawie zasady „jeden kraj, dwa systemy”. Trudno odgadnąć, czy Xi powiedział to z przyzwyczajenia, czy może była to próba zaklinania rzeczywistości. Nie można jednak uznać, że w obliczu bankructwa zasady „jeden kraj, dwa systemy” w Hong Kongu, ktokolwiek po obydwu stronach Cieśniny Tajwańskiej może jeszcze traktować całą ideę poważnie.

Nic dziwnego, że wypowiedź Xi została potępiona nie tylko przez niepodległościowe organizacje polityczne na wyspie, ale też Radę ds. Kontynentu zdominowaną przez Guomindang. Nawet „papierowy tygrys”, jakim jest Ma Ying-jeou, odrzucił jednoznacznie w poniedziałkowym wywiadzie dla zagranicznych dziennikarzy ideę zjednoczenia na zasadach zaproponowanych przez Pekin.

Przyszłość ruchu demokratycznego w Hong Kongu stoi pod dużym znakiem zapytania. Szanse na sukces są znikome, a życie wielu działaczy może niedługo nie być warte nawet funta kłaków. Ruch demokratyczny w Hong Kongu osiągnął jednak jeden niezaprzeczalny sukces: uśmiercił ostatecznie niedorzeczną ideę pokojowego zjednoczenia Chin przez KPCh.

Od 1997 roku było wiadomo, że sposób w jaki Pekin będzie wypełniał swojej zobowiązania wobec Hong Kongu zdeterminuje przyszłość relacji z Tajwanem. W 1984 roku można się jeszcze było łudzić, że w pięćdziesiąt lat od 1997 roku ChRL dokończy proces liberalizacji, który zaowocuje demokratyzacją. Było to złudzenie dlatego, że siły odśrodkowe w Chinach są na tyle silne, że utrzymanie jedności kraju jest możliwe tylko przy utrzymaniu autorytarnego charakteru władzy. Zresztą KPCh – mimo częstych deklaracji – nie jest nawet w stanie zaakceptować praworządności, która nałożyłby ograniczenia formalne na jej rządy. Nic dziwnego, że nie potrafi przestrzegać własnych zobowiązań i zasady „jedno państwo, dwa systemy”.

Kto by potrafił? Nawet praworządne i ściśle przestrzegające praw człowieka państwa skandynawskie miałyby poważne problemy strukturalne z implementacją zasady „jeden kraj, dwa systemy”. Wystarczy spojrzeć na złożone relacje między Danią i Grenlandią, a przecież trudno mówić tutaj o dwóch sprzecznych ze sobą systemach politycznych.

„Jeden kraj, dwa systemy” był od początku tylko i wyłącznie figurą retoryczną wymyśloną przez Deng Xiaopinga w czasie walk o władze w Pekinie na progu lat osiemdziesiątych. Później znalazła zastosowanie w umowie z Brytyjczykami o przekazaniu Hong Kongu, ale ani Pekin, ani Londyn nie traktował jej serio. Przecież można wiele złego powiedzieć o Thatcher, ale nie to, że byłą idiotką. Chodziło tylko o to by pozwolić Wielkiej Brytanii na zachowanie twarzy.