Pekin zaskoczył wszystkich publikując w piątek białą księgę (white paper) dotyczącą polityki wobec Arktyki (pełen tekst w jęz. angielskim). Zaskoczenie wynika z dwóch faktów. Po pierwsze władze ChRL w ogóle rzadko publikują białe księgi, a pod drugie w tekście otwarcie mówi się o ambicjach Pekinu dotyczących Arktyki.
Moim zdaniem, przyśpieszenie polityczne Pekinu jest związane z wydarzeniami w terenie. W grudniu zeszłego roku rosyjski gazowiec Christophe de Margerie przewiózł transport płynnego gazu z norweskiego portu Hammerfest do Boryeong w Korei Południowej w ciągu 19 dni, skracając średni czas podroży o jedną trzecią. Co najważniejsze, pierwszy raz przepłynięcie szlakiem północnym nie wymagało asysty lodołamacza. Specjaliści zakładają, że raz w pełni wyznaczony i zbadany szlak północny pozwoli zaoszczędzić około 20 dni w podróży morskiej między Europą a Dalekim Wschodem w porównaniu z trasą przez Kanał Sueski.
Otwarcie szlaku północnego w wyniku globalnego ocieplenia przestało być hipotezą. Pojawiły się realne możliwości działania. Wyścig się rozpoczął na poważnie i Pekin nie chce zostać z tyłu. Dlatego głównym postulatem ChRL jest otwarcie, wolnych, międzynarodowych linii żeglugowych. Według białek księgi ChRL będzie „zachęcać” do budowy infrastruktury koniecznej do otwarcia polarnego jedwabnego szlaku.
Rada Arktyczna to międzyrządowe forum państw i terytoriów arktycznych: Danii, Finlandii, Grenlandii, Islandii, Kanady, Norwegii, Rosji, Stanów Zjednoczonych, Szwecji i Wysp Owczych. Polska jest obserwatorem od 1998 roku.
Pekin interesuje się eksploracją Arktyki od dawna. W 2013 roku uzyskał status obserwatora w Radzie Arktycznej, a niedługo po tym państwowe linie oceaniczne COSCO zaczęły wysyłałać statki szlakiem północnym, ale w towarzystwie lodołamaczy.
Oczywiście zainteresowanie Pekinu Arktyką budzi niepokój innych państw arktycznych. Co ciekawe, Pekin próbuje uspokoić obawy, co też jest rzadkością, ponieważ zazwyczaj woli je ignorować lub zrzucać na karb antychińskich uprzedzeń. Kong Xuanyou (孔铉佑),1 wiceminister spraw zagranicznych, który zaprezentował białą księgę na konferencji prasowej, powiedział:
„Some people may have misgivings over our participation in the development of the Arctic, worried we may have other intentions, or that we may plunder resources or damage the environment, (…) I believe these kinds of concerns are absolutely unnecessary.”
[Niektórzy ludzie mogą mieć obawy w związku z naszym udziałem w rozwoju Arktyki, bojąc się, że możemy mieć inne intencje, albo iż możemy splądrować zasoby lub wyrządzić szkody środowisku, (…) wierzę, iż tego typu niepokoje są absolutnie nieuzasadnione.]
Jednak sama biała księga wskazuje, że drugim polem zainteresowań Pekinu jest eksploatacja zasobów naturalnych Arktyki: gazu, ropy i innych minerałów oraz otwarcie łowisk i rozwój przemysłu turystycznego. Zapewnienia, że Pekin będzie działać „wspólnie z Radą Arktyczną, respektując tradycje i kultury mieszkańców Arktyki, włącznie z rdzenną ludnością oraz chroniąc środowisko naturalne” budzą uzasadniony sceptycyzm.
Otwarcie szlaku północnego powinno też zadziałać studząco na entuzjazm dla szlaku kolejowego, który ma przebiegać między innymi przez Polskę. Koszty transportu morskiego są zawsze znacząco mniejsze, a skrócenie drogi o jedną trzecią nie tylko skróci czas, ale też dodatkowo zetnie drastycznie koszty i praktycznie wyeliminuje jakiekolwiek zalety drogi kolejowej między Europą a ChRL.
—
1 Właściwie: Gong Hyeon-U, Gong pochodzi z mniejszości koreańskiej w prowincji Heilongjiang.
Za Wielkim Murem: Chiny i Azja 