Autor: John Man
Tytuł: Barbarians at the Wall: The First Nomadic Empire and the Making of China (Barbarzyńcy przed murem: Pierwsze imperium nomadów i stworzenie Chin)
Wydawnictwo: Corgi Books (2020)
Xiongnu również nazywani Hunnu1 stworzyli nomadyczne imperium w Azji. Presja, jaką wytworzyli, była odczuwalna nie tylko na zachodzie kontynentu euroazjatyckiego, ale przede wszystkim w Chinach. Książka Johna Mana poświęcona jest głębokiej relacji między naporem Xiongnu a formowaniem się państwa chińskiego, kształtowaniem się chińskiej kultury politycznej czy chińskiej psyche. Bardzo ciekawa, nie ze wszystkim trzeba się zgodzić, ale mogę tylko polecić.
Osobiście z chęcią przeczytałbym podobną pracę na temat upadku dynastii2 Shag i zdobyciu Chin przez Zhou. Zhou, którzy raczej stanowili koalicję plemion / klanów3 różnego pochodzenia etnicznego niż zwartą grupę, przynieśli Chinom m.in. swoją religię – kult przodków typowy dla nomadów, czy rozdrobnienie „feudalne” i całkowicie zmienili trajektorię chińskiej cywilizacji. Zmiana była na tyle duża, że wątpię, czy można mówić o jej kontynuacji. Bardziej to przypomina – ze wszystkimi, niemałymi różnicami – osadzenie się barbarzyńców w imperium rzymskim i stopniową utratę kontroli politycznej przez centrum,4 co potem zostało nazwane „upadkiem zachodniego Cesarstwa Rzymskiego.” Może kiedyś się doczekam takiej książki.
—
1 Ta forma była źródłem dla europejskiej nazwy Hunów, choć ci byli raczej w najlepszym wypadku odpryskiem Xiongnu.
2 W mojej opinii trudno mówić w tym okresie o dynastach jako takich, choć kolejni władcy są szczegółowo wyszczególnieni, ale sądzę, że są oni równie fikcyjni jak większość królów Izraela ze „Starego Testamentu.” Osobiście mówiłbym raczej o kulturze Shang.
3 Jedna z teorii mówi, że są one źródłem chiński nazwisk.
4 Widzę tutaj bardziej synergię niż proces przyczynowo-skutkowy.
Za Wielkim Murem: Chiny i Azja 