Waszyngtońska gra o Pacyfik

Departament Stanu potwierdził nominację Josepha Yuna, który pełnił funkcję specjalnego wysłannika Stanów Zjednoczonych do Korei Północnej za czasów poprzednich prezydentów USA Baracka Obamy i Donalda Trumpa, na negocjatora z trzema małymi, ale strategicznie ważnymi krajami wyspiarskimi na Pacyfiku. Można to odczytać jako sygnał, że mimo wojny na Ukrainie Pacyfik i rywalizacja z ChRL pozostają głównym polem zainteresowania Waszyngtonu. Takie przynajmniej chcą zrobić wrażenie przedstawiciele administracji zapewniający, że działania Rosji na Ukrainie nie odwrócą uwagi od amerykańskich celów w regionie.

Obecnie Stany Zjednoczone prowadzą rozmowy z Republiką Wysp Marshalla, Sfederowanymi Stanami Mikronezji i Palau na temat wprowadzenia zmian w międzynarodowej Umowie o wolnym stowarzyszeniu (Compact of Free Association, COFA), ustanawiającej i regulującej stosunki wolnego stowarzyszenia między Stanami Zjednoczonymi a tymi trzema suwerennymi państwami wyspiarskimi na Pacyfiku. Teraz, jak podano w oświadczeniu Departamentu Stanu „w świetle krytycznego charakteru tych złożonych negocjacji, prezydent Biden mianuje ambasadora Josepha Yuna specjalnym wysłannikiem prezydenta ds. negocjacji COFA.”

COFA reguluje amerykańską pomoc gospodarczą dla, ale postanowienia zawarte na pocztu lat osiemdziesiątych XX w. wygasają w 2023 roku w przypadku Wysp Marshalla i Mikronezji, a w 2024 roku w przypadku Palau. Rozmowy o odnowieniu rozpoczęły się jeszcze za czasów administracji Trumpa, ale jak podają źródła cytowane przez Reutersa, od grudnia 2020 roku nie doszło do żadnych istotnych spotkań przedstawicieli wysp z urzędnikami amerykańskimi. Sytuację wykorzystał Pekin, który w międzyczasie zwrócił się do krajów wysp Pacyfiku, włącznie z trzema państwami COFA, z propozycjami gospodarczymi, koncentrując się na turystyce i handlu. W tle, chociaż nigdy oficjalnie, pojawiały się także pogłoski o sondowaniu przez przedstawicieli ChRL możliwości stworzenia militarnego przyczółka w regionie. Wyspy Marshalla i Palau należą również do państw uznających dyplomatycznie Tajwan (Mikronezja utrzymuje stosunki z ChRL i przyłączyła się do Inicjatywy Pasa i Drogi), więc sprawa dotyka też kwestii Tajwańskiej.

Rozmowy utknęły w martwym punkcie głównie z powodu braku wyznaczenia przez administrację amerykańską (jeszcze za czasów Trumpa¹) negocjatora upoważnionego do omówienia kluczowych kwestii, w tym odszkodowań za spuściznę amerykańskich prób jądrowych na Wyspach Marshalla,² obecności amerykańskich baz wojskowych i walki ze skutkami zmian klimatycznych. Równocześnie COFA zapewnia wojskom amerykańskim wyłączny i nieograniczony dostęp do ziemi, wód i przestrzeni powietrznej wysp, co jest kluczowe dla dominacji US Navy na Zachodnim Pacyfiku.

—
¹ To tylko jeden z przykładów zapóźnień wynikających z błędów i braku działania ze strony administracji Trumpa, która często nie potrafiła przekuć twardej retoryki na konkretne rozwiązania praktyczne.
² Mieszkańcy wysp nadal odczuwają skutki zdrowotne i środowiskowe, ale Waszyngton twierdzi, że wszystkie roszczenia prawne w tej kwestii zostały rozstrzygnięte w ramach poprzedniego porozumienia z tym państwem. Przedstawiciele Wysp Marshalla twierdzą jednak, że faktyczne wsparcie finansowe nie nadąża za zobowiązaniami amerykańskimi.