Autor: Jeremy L. Wallace
Tytuł: Seeking Truth and Hiding Facts. Information, Ideology, and Authoritarianism in China (Szukając prawdy i ukrywając fakty. Informacja, ideologia i autorytaryzm w Chinach)
Wydawnictwo: Oxford University Press (2022)
Podstawowy problem każdego reżimu politycznego jest legitymizacja, czyli zdolność do przekonania ludności, że ci u władzy mają prawo do rządzenia. W państwach demokratycznych jest to rozwiązane w formie wyborów. Nawet niska partycypacja, jak w Stanach Zjednoczonych, w procesie wyborczym nie delegitymizuje, ponieważ wciąż pozostaje zaworem bezpieczeństwa i fakt jego istnienia, sama możliwość zmiany samo w sobie legitymizuje system demokratyczny. Jednak reżimy autorytarne nie mają tej możliwości, więc poszukują legitymizacji inaczej. Jedną z nich jest legitymizacja zewnętrzna, kiedy grupa trzymająca władzę stara się przedstawić swoją aktywność międzynarodową i uznanie zagranicy jako podstawę swojego „prawa” do rządzenia. Dlatego też większość reżimów autorytarnych ma taką obsesję na punkcie pompy dyplomatycznie.
Oczywiście, legitymizacja zewnętrzna jest tylko dodatkiem i są również autorytarne reżimy, które polegają głównie na legitymizacji wewnętrznej, głównie ideologi, jak Korea Północna. Innym typem pozyskiwania legitymizacji wewnętrznej jest legitymizacja poprzez wyniki (performance legitimacy), na której skupiła się KPCh pod rządami Deng Xiaoping. Teraz wraz z wyczerpywaniem się modelu rozwoju Xi Jinping wraca do poszukiwania legitymizacji w ideologii, ale to nie oznacza rezygnacji z legitymizacji poprzez wyniki, a raczej zmianę środka ciężkości. Legitymizacja poprzez wyniki to w uproszczeniu uzasadnianie prawa do rządzenia poprzez propagandowe, symboliczne, ale także materialne środki wskazujące, że dobre wyniki – przede wszystkim ekonomiczne, ale też osiągnięcia kulturalne, edukacyjne czy zdrowotne – uzasadniają utrzymywanie rządów twardej ręki. Książka Jeremiego Wallace’a jest właśnie poświęcona mechanice KPCh tworzenia legitymizacji przez wyniki.
Jak pisze sam autor, „reżimy są złożonymi podmiotami pełnymi jednostek z ich własnymi ideami, historią, ambicjami i światopoglądem. Toczą się w nich spory o to, kto rządzi, jak te rządy powinny przebiegać i w jakim celu. Wiara w reżim lub przynajmniej wiara w to, że inni wierzą, utrzymuje ich mechanizm w ruch.” Jednym z elementów tego jest konieczność stworzenia przekonania, że rządzą najzdolniejsi, najlepiej predysponowani i wykwalifikowani. Stąd też konieczność kreacji mitu merytokracji, której w ChRL nigdy nie było, ale taki image dobrze się sprzedaje i wielu się na niego nabrało. Do tego dochodzi „zdolność do nadawania decyzjom poczucia obiektywnej prawdy i naukowego autorytetu.” Temu służy zalewanie populacji danymi statystycznymi, oczywiście tak przedstawionymi, żeby pokazać, jak wszystko dobrze idzie. Dochodzi do kwantyfikowania wszystkiego, nawet rzeczy nie kwantyfikowanych. Ponadto przedstawianie wszystkiego w formie wykresów, tabelek czy grafów stwarza wrażenie transparentności. W rzeczywistości równie często służy ukryciu, zniekształcaniu czy zafałszowaniu rzeczywistości.
Bardzo ciekawa pozycja. Polecam każdemu, nie tylko zainteresowanemu Chinami, ponieważ wiele mechanizmów, które przedstawia Wallace ma charakter uniwersalny.
Za Wielkim Murem: Chiny i Azja 