Steven Mosher: Broken Earth. The Rural Chinese

Autor: Steven W. Mosher
Tytuł: Broken Earth. The Rural Chinese (Złamana ziemia. Chińczycy ze wsi)
Wydawnictwo: Free Press (1984)

Nic lepiej nie ilustruje powiedzenia Księżego Saliny, że jeśli chcemy, by wszystko pozostało tak jak jest, wszystko musi się zmienić, niż Chiny. Ta refleksja dopadła mnie – przyznaję bez bicia, że nie po raz pierwszy – po przeczytaniu wydanej 36 lat temu książki Stevena Moshera.

Mosher, znany w Polsce głównie jako autor „Hegemon. Droga Chin do dominacji”,² jest antropologiem i sinologiem, jednym z pierwszych, który mógł na początku reform Deng Xiaopinga badać chińską wieś, gdzie spędził dwa lata (1979-1980). Mosher mieszkał przede wszystkim na Południu, wśród prostych wieśniaków. Jego praca to szczegółowy analiza, choć napisana dosyć lekkim piórem, życia mas chińskich chłopów i ich doświadczenia z autorytarnym państwem.

W samej książce Mosher zajmuje się okresem od późnej rewolucji kulturalnej do 1982 roku, koncentrując się na codziennym życiu i pracy, kontaktach z biurokracją partyjną, korupcją i przestępczością (tą w wykonaniu ludzi reżimu, jak i „amatorów” działających niezależnie), krótko mówiąc autorytarny socjalizm w działaniu. Lecz znajdziemy tutaj też bardziej ponadczasowe tematy, jak role społeczne kobiet i mężczyzn, czy małżeństwo.

W międzyczasie w ChRL zmieniło się wiele, ale odwieczny problem wsi pozostał. KPCh próbuje go rozwiązać likwidując wieś w wielkim programie urbanizacji, ale przeniesieni problemu ze wsi do miasta go nie rozwiąże, tylko nada nowy wymiar.

Na koniec inny cytat z Księcia Saliny: byliśmy Lampartami, Lwami; ci co zajmą nasze miejsce będą małymi szakalami, hienami…

—
¹ Najlepsza włoska książka napisana w XX (i jak dla mnie również do tej pory w XXI wieku): „Lampart” (Il Gattopardo) Giuseppego Tomasiego di Lampedusy.
² Właśnie sobie uświadomiłem, że nigdy o tej pracy Moshera nie pisałem, ale nadrobię to za tydzień. Zwłaszcza, że zabieram się za lekturę, która zajmie mi więcej niż tydzień.