Wybory w Malezji z ChRL w tle

Dzisiaj wybory w Malezji, których głównym tematem, czy raczej przedmiotem sporu politycznego są wpływy gospodarcze ChRL w kraju. Temat jest na tyle gorący, że Xi Jinping trafił nawet na bilbordy wyborcze jednego z kandydatów, wywodzącego się z diaspory chińskiej.

ChRL próbuje promować swoją obecność i inwestycje w wielu krajach jako szansę na obopólny rozwój. Wszystko pod hasłem win-win solution, ale spotyka się to z coraz większym sceptycyzmem.

Wielu ekonomistów nie docenia roli, jaką odegrała diaspora chińska z Azji Południowowschodniej w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku w bumie gospodarczym ChRL.

W wypadku Malezji paradoks polega na tym, że przez lata kraj był przede wszystkim inwestorem w ChRL a nie odbiorcą inwestycji. Dzięki dużej chińskiej diasporze malezyjski biznes inwestował na południu ChRL rozwijając przemysł lekki, będący głównym motorem eksportu i wzrostu.

Sytuacja zmieniła się dopiero w 2013 roku, po dojściu do władzy w ChRL Xi Jinping i rozpoczęciu inicjatywy tzw. Nowego Jedwabnego Szlaku (One Belt One Road, OBOR). Strategiczne położenie Malezji nad Cieśniną Malak, przez którą przechodzi 40% światowego handlu, spowodowało, że kraj stał się jednym z głównych celów inwestycji Pekinu.

Projekty infrastrukturalne w Malezji, w tym gazociąg i linia kolejowa, wspierane przez rząd w Pekinie warte są 34 miliardy USD (stan z końca 2016 roku). Za władzami w Pekinie podążyli przedsiębiorcy prywatni, głownie deweloperzy, którzy zainwestowali w kraju co najmniej 2,37 miliarda USD. Chińczycy z kontynentu przejmują także wiele przedsiębiorstw sektora e‑commerce i logistyki.

Kiedy rząd Malezji, z premierem Najib Razak na czele, wita inwestycje z ChRL z otwartymi rękoma, zwłaszcza że lokalna gospodarka mocno ucierpiała w wyniku spadku cen ropy naftowej, to społeczeństwo, także lokalny biznes zaczyna się niepokoić.

Prawdziwy alarm podniósł się jednak dopiero w zeszłym roku wraz z przejęciem przez ChRL za długi portu Hambantota na Sri Lance. Do tego doszły inne praktyki typowe dla inwestycji z ChRL: sprowadzanie robotników, maszyn i surowców z ChRL, co powoduje, że lokalna gospodarka nie uzyskuje żadnych korzyści z całego przedsięwzięcia; warunki inwestycji, które przerzucają całe ryzyko kapitałowe na gospodarza; czy wykup ziemi przez Chińczyków z kontynentu.

W nowo budowanym mieście Forest City, u granic Singapuru, które ma zamieszkiwać 700 tysięcy mieszkańców, średnia cena nieruchomości wynosi 250 tysięcy USD lub więcej. To cena poza zasięgiem większości Malezyjskich rodzin. W efekcie 70% kupców stanowią Chińczycy z ChRL. Coraz bardziej uzasadnione stają się obawy, że będzie to kolejne miasto duchów.

Malezja to wieloetniczny i wieloreligijny kraj, z długą historią przemocy na tle etniczno-ekonomicznym, dlatego gra kartą etniczną jest tu tak niebezpieczna.

W wypadku Malezji dochodzi jeszcze kwestia napięć narodowościowych. Chińska diaspora i wywodzący się z niej politycy przyjmują zaangażowanie ChRL z nieskrywaną radością, lecz pozostałe grupy etniczne wykazują się mniejszym entuzjazmem. Nic dziwnego, że sprawę mocno eksploatuje opozycja. Jej przywódca, były premier Mahathir Mohamad, wykorzystuje każdą okazję by zaatakować „uległość” rządu wobec ekspansji ekonomicznej ChRL.

Rozwój całej sytuacji jest zaskoczeniem dla Pekinu i świetnie ilustruje ograniczenia mocarstwowych aspiracji ChRL. Pekin nie potrafi zrozumieć, a tym bardziej zaadresować rosnących obaw. Owszem, obaw świetnie podsycanych i eksploatowanych przez Zachód, ale nie zmienia to faktu, że są to autentyczne i wzmagające się lęki w wielu krajach.

Wynik wyborów jest trudny do przewidzenia. Rządząca partia, Narodowa Organizacja Zjednoczonych Malajów (United Malays National Organisation, UMNO) do nie dawna mogła być pewna zwycięstwa, ale skandale korupcyjne, także związane z chińskimi inwestycjami, zminimalizowały jej przewagę.